Sadece Türkiye Cumhuriyeti’nin değil Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde de ordunun siyasette belirgin rolü olduğu gerçek. İttihat-Terakki’nin asker kökenli genç subaylarının orduyu “nigâhban-ı meşrutiyet” (meşrutiyetin koruyusu-kollayıcısı) olarak tarif etmeleri bile bugün tartıştığımız konuların hangi dönemlere kadar uzandığını göstermesi açısından güzel bir örnek teşkil ediyor. Ordunun siyasete bulaşmasının hem ülkeye hem de ordunun bizatihi kendisine zarar verdiği açık…Sözün özü: Türkiye’ye yakışan düşünce ve ifade özgürlüğünün anayasal garanti altında olduğu, parlamenter demokrasinin tüm kurumlarıyla yaşatıldığı bir ülke olmak… Sürekli darbe ihtimallerinin konuşulduğu tartışıldığı 3.sınıf bir ülke olmak değil…
Ülke gündemine damgasını vuran tartışmaların ışığında bugün sizlere yayın hayatına yeni atılan “İdea-İnsan Bilimleri” dergisinden bahsetmek istiyorum. Yayın kurulunu ülkemiz üniversitelerinden önde gelen akademisyenlerinin oluşturduğu akademik , hakemli bir dergi olan İdea ilk sayısının dosya konusunu “Modernleşme,Ordu ve Devlet” olarak seçmiş. Dergi, ordu-siyaset ilişkilerinin tarihsel perspektifini inceleyen çok önemli makaleler içeriyor. Özellikle Sacit Kutlu’nun “Alman Kaynaklarına Göre Osmanlı Ordusunda Prusya Etkisi ve Osmanlı Alman İlişkileri” , Gencer Özcan’ın “Türkiye’de Cumhuriyet dönemi Ordusunda Prusya Etkisi” adlı makaleleri mutlaka okunmalı. ( İdea dergisi –Belge Yayınları:0 212 638 34 58)
……………………………
Sitemizdeki söyleşilerden makalelerinden de tanıdığınız Sacit Kutlu “ Alman Kaynaklarına Göre Osmanlı Ordusunda Prusya Etkisi ve Osmanlı Alman İlişkileri” başlıklı makalesinde 19 yy.da milli güç ve militarist düzeniyle göz kamaştıran Prusya ile aynı dönemde “büyük güç” olma vasfını yitiren Osmanlı İmparatorluğu arasındaki ilişkileri özellikle askeri açıdan ele alıyor. Alman Birliği’nin sağlanması ile Osmanlı İmparatorluğu’nu dağılma eşiğine getiren 1877-78 Rus harbinin aynı dönemde yaşandığına dikkati çeken Kutlu, Sultan II. Abdülhamit’in ( askeri heyetler, Almanya’ya askeri öğrenci gönderilmesi, yüklü silah siparişleri vs. yoluyla) Almanya ile askeri ilişkileri geliştirmeye önem verdiğini belirtiyor. Ancak Kutlu’ya göre II Wilhelm’in emperyalist hedefleriyle II.Abdülhamit’in Devlet-i l-i Osman’ı dağılmaktan kurtarmak emeli arasındaki çelişki , Almanya-Osmanlı ilişkilerinde daima kendini hissettirecektir. II.Meşrutiyet sonrasında İttihat-Terakki Cemiyeti içerisinde Alman hayranı Enver Paşa’nın temsil ettiği genç subayların söz sahibi olmasıyla Almanya dosttan ziyade hâmilik rolünü üstlenecektir. Sacit Kutlu makalesinde Birinci Dünya Savaşı sonrasında her iki imparatorluğun yıkılma sürecini irdelerken bir yandan da baştan beri varolan çelişkinin zaman içerisinde ulaştığı boyutları da inceliyor.
Kutlu’nun makalesinde dikkati çektiği en önemli şahsiyetlerden birisi ise Alman General Von der Goltz Paşa… Avrupa basınında çıkan imparatorluğun geleceğine yönelik yazdığı makaleleriyle ve özellikle de yazıldıktan kısa bir süre sonra bir çok yabancı dile çevrilen bence militarist düşüncenin klasiklerinden sayılan Das Volk in Waffen ( Millet-i Müselleha – Silahlı millet ) adlı kitabıyla Goltz Paşa’nın Osmanlı ordusu’nda yetiştirdiği subayları üzerindeki etkisinin uzun yıllar sürdüğünü söylemek sanırım abartı olmaz.
Yıldız Üniversitesinden Gencer Özcan ise “Türkiye’de Cumhuriyet dönemi Ordusunda Prusya Etkisi” başlıklı makalesinde Sacit Kutlu’nun bıraktığı yerden devam ediyor. Özcan, Prusya mirasının erken Cumhuriyet döneminde de etkisini sürdürebildiğini, Soğuk savaşın ilk yıllarında Türk ordusunun Amerikan modelini benimsemesine karşın Prusya etkisinin dikkati çekecek ölçüde görünür kalmayı başarabildiğini belirtiyor.
Levent Ünsaldı ise makalesinde ordunun ayrıcalıklı konumunu ve bu konumun siyasal yaşama müdahale eğilimleri üzerindeki etkisini inceliyor.
Özetle İdea dergisinin ilk sayısı birbirinden değerli makaleler ve yazılarla kütüphanemizdeki yerini almayı hak ediyor.
MODERNLEŞME, DEVLET VE ORDU
Gencer Özcan, Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi Ordusunda Prusya Etkisi
Sacit Kutlu, Alman Kaynaklarına Göre Osmanlı Ordusunda Prusya Etkisi
Ve Osmanlı-Almanya İlişkileri
Ceylan Pınar De Rosay, Ahmet Mithat Efendi’nin Anlattıklarıyla
Osmanlı Modernleşmesi
Levent Ünsaldı,Military Symbolism and Military Interventions in
Politics in Turkey
SERBEST KONULU MAKALELER
Daron Acemoğlu, The Crisis of 2008: Structural Lessons for and from Economics
Evren Balta Paker, Küresel Güvenlik Siyaseti ve İnsan Hakları
Semih Yücel, Siyasal İslam’ın Entelektüel Karşılığı: Bilgi ve Hikmet Örneği
KİTAPLAR
Remzi Altunpolat, Sürüne Sürüne Erkek Olmak
G. Gürkan Öztan, Jön Türkler ve Makedonya Sorunu (1890-1918)
Nedim Nomer, 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler
KONFERANS NOTLARI
Zafer Doğan,Mehmet Ali Aybar Toplantısı
http://ideahumanities.com/