Millî Mücadele tarihinin en çok polemik konusu yapılan, bununla birlikte belki de en az bilinen aktörlerinden biri: General Charles Harington…
Alternatif tarih adı altında kendi siyasî argümanı yazmaya çalışan bir zümre için General Harington Türklere destek veren, bu nedenle İngiliz-Türk gizli dayanışmasının kanıtı bir isim. Bu kurguyu yaparken de dayanakları General Harington’ın Londra’yı dinlememesi, Çanak Krizi sırasında Lloyd George’dan gelen, “Ateş aç!” emrinin hilâfına, son ana kadar barış için çabalamış bir asker olması.
Oysa tarihte bir sonuç her zaman bir tek sebeple eşleşmez. Pek çok aktör, pek çok eylem ve pek çok neden bir sonuca yol açar. Mudanya’da olduğu gibi. Ve pek çok olay, pek çok arka plan bir aktörün tasarrufunda rol oynar; Mudanya’daki Harington’ın tutumunda olduğu gibi…
İşte bu tutumu, dahası Mudanya’da savaşa 1 saat 15 dakika kala atılan imzaları anlayabilmek için bu sahnenin en az bilinen figürünü, General Harington’ı daha iyi tanımak, eylemlerinin gerekçelerini kendi ağzından dinlemek gerekiyor. İşte İngiliz Komutan Anlatıyor tam da bu eksikliği gideren bir anlatımla karşımıza çıkıyor.
Eksiksiz, tam haliyle Türkçe olarak ilk kez yayınlanan General Harington’ın hatıratının bir diğer özelliği de kişisel yorumlardan arındırılmış, arı halde sunuluyor olması.
Hatıratın ayrıntılarına girdikçe karşılaşacaklarınız, hep sorulan, “İngilizler neden tek kurşun atmadan gitti?” sorusunun da cevabı niteliğinde. Daha önce hep Batı Cephesi’nde bulunmuş olan Harington’ın, tam tersine hep Türklerle savaşmış olan General Milne’den daha ılımlı olmasının sebebi 1. Dünya Savaşı boyunca Doğu Cephesi’nde Türklerle savaşmamış olması olabilir mi? Harington’ın 30 Ekim 1922’de Pera Palas’taki veda ve teşekkür yemeğinde yaptığı konuşmada Britanya donanmasına, hava kuvvetlerine teşekkür ederek aslında bu şekilde barış görüşmeleri öncesi Türklere bir gözdağı mı vermek istemişti? Buna benzer soruların cevabı Millî Mücadele boyunca asıl düşmanımız olan İngiltere’nin tavrını anlamamızı sağlayacaktır. Charles Harington’ın İngiliz Komutan Anlatıyor kitabı ise tüm bu cevapları 83 yıl sonra okuyucuyla buluşturuyor.
Selim Erdoğan
Not: General Harington kitabının 2.Baskıya önsözünü bizlerle paylaşan Kronik Kitap ve Selim Erdoğan’a teşekkür ederiz.
