GELİBOLU’YU ANLAMAK

Bu eser Carl Mühlmann’ın Deutschland und die Türkei 1913-1914; Die Berufung der deutschen Militärmission nach der Türkei 1913, das deutsch-türkische Bündnis 1914 und der Eintritt der Türkei in den Weltkrieg (Almanya ve Türkiye 1913–1914, Alman Askeri Misyonu’nun 1913’te Türkiye’ye Gönderilmesi; 1914 Alman-Türk İttifakı Ve Türkiye’nin Dünya Savaşı’na Girişi) adlı eserinin Almancadan Türkçeye kazandırılmış halidir. Eserin Almanca orijinalindeki isminden de anlaşılacağı gibi, Almanya ile Türkiye arasındaki ilişkilerin 1913–1914 yıllarını kapsayan bir dönemi ve bu dönemde gerçekleşen önemli siyasi ve askeri hadiseleri ele almaktadır. Bu kitabın Almanca ilk yayınlanışı 1929 yılına tekabül etmektedir. Kitabın yayınlanmasının üzerinden seksen yıl gibi uzun bir süre geçmesine rağmen, Türkiye’nin yakın geçmişinin en önemli hadiselerinden biri olan Birinci Dünya Savaşı’na girişini birinci elden yabancı arşiv belgeleri ve yaşanmışlıklarla anlatan bu çalışma maalesef bugüne kadar Türk okuyucusuyla buluşturulamamıştır. 

           Mühlmann, 1913 yılı Aralık ayında Türk ordusunun yeniden yapılandırılması için Türkiye’ye görevlendirilen Alman Askeri Misyonu heyetinin başındaki General Liman von Sanders’in emireri olarak atanmıştı. Osmanlı ordusunda binbaşı rütbesiyle çeşitli cephelerde yer alan yazar savaşın sona ermesiyle ülkesine dönmüş ve uzun yıllar Alman arşivlerinde çalışmıştır. Mühlmann’ın çalıştığı Alman Devlet Arşivi (Reichsarchiv) ile birlikte Deniz Kuvvetleri Arşivi (Marine-Archiv) ve Dışişleri Siyasi Arşivi’ndeki (Politisches Archiv des Ausvärtiges Amtes) belgeler, başka çalışmalarında olduğu gibi, bu eserin oluşmasında önemli katkılar sağlamıştır. Yine yazarın en yakından, yaşayarak tanık olduğu olaylar da belgelerle desteklenen hadiselerin tahlilinde kendini belli eder niteliktedir. 
         
          Alman Askeri Misyonu hadisesi ve akabindeki Türk-Alman İttifakı meselesi maalesef bugüne kadar hak ettiği ilgiyi görememiş ve olayların uluslararası boyutuyla perde arkasında gelişen müzakereler tam manasıyla açıklık kazanamamıştır. Bu eser bu konulara, en azından Türk okuyucusu açısından, önemli katkılar sağlayacak niteliktedir. Kuşkusuz Mühlmann’ın çalışmasına yönelik gelebilecek ‘Osmanlı arşiv belgelerinin kullanılmamış olması’  eleştirisi kitabın yayınlandığı dönem göz önüne alındığında önemini yitirecektir. Osmanlı tarihinin sonunun başlangıcını anlatan bu kitabın Türk okuyucusu nezdinde de hak ettiği ilgiyi göreceğini umuyoruz. 

Kadir KON

BELGE[1]

Türk Ordusu Başkomutan Vekili’nden Türk Donanması Komutanlarına.

Büyük Merkez Karargâhı

Gizli!

İstanbul, 22.10.14

Donanma Komutanı Bay Amiral Souchon’a

Türk Donanması Karadeniz’deki deniz hâkimiyetini sağlamalıdır.

Rus donanmasını arayın ve nerede bulursanız savaş ilan etmeksizin saldırın.

Enver