Bu eser, Çanakkale Savaşları’nda Şimal (Kuzey) Grubu Kumandanı olan Esad Paşa’nın (Yanyalı), 19 Haziran-7 Temmuz 1915 tarihleri arasında, cepheden Harbiye Nezareti, kumandanlıklar ve fırkalarla yaptığı yazışmalar ve telefon görüşmelerinden oluşmaktadır. Kayıtların altında, Şimal Gurubu Kumandanı ibaresi yer almakta, fakat Esad Paşa’nın adı yer almamaktadır. Lâkin zikrettiğimiz zaman diliminde Şimal Gurubu Kumandanı Esad Paşa olduğundan, bu yazışma ve görüşmelerin ona ait olduğu ortaya çıkmaktadır. Yazışmalardan bazılarının sağ alt köşesinde aynı deftere aynı kalemden derç edilmiş “Hasan” ibaresi kaydolunmuştur. Elimizdeki yazmanın bütünlüğünü bozmamak açısından “Hasan” ibaresi kaydolunmuş yazışmaları da kitaba dâhil etmeyi uygun gördük.
Kütahya Belediyesi Mustafa Yeşil Kütüphanesi’nde Nadir Eserler Bölümü’nde Mustafa Yeşil’in özel arşivinde el yazısıyla çizgili bir koçanın sayfalarına yazılmış olarak ortaya çıkan bu tahrirat ve telefon görüşmesi kayıtları, Yazma Eserler Defteri’nde 498 sıra no ile kayıt altına alınmıştır. İçerisinde 42 adet olarak yer alan tahrirat ve telefon görüşmesi kayıtları, koçanın asıl sayfalarına el yazısıyla kurşun kalem kullanılarak yazılmıştır. Elde edilen kayıtlar, koçanın kopya sayfalarıdır.
Şimal Gurubu Kumandanı Esad Paşa’nın cepheden yazıştığı ve görüşmeler yaptığı kumandanlıklar ise şöyledir:
Beşinci Ordu Kumandanlığı,
Dokuzuncu, On Altıncı ve On Dokuzuncu fırkaların Anafarta mıntıkası kumandanları,
Dokuzuncu Ordu Kumandanlığı,
Harbiye Nezâreti,
Beşinci Ordu Menzil Yarma Kumandanlığı,
Beşinci ve On Dokuzuncu Fırka Kumandanlıkları,
Bahşi Köyünde Havan Bataryası Kumandanlığı,
Beşinci Fırka Kumandanlığı,
Anafarta Mıntıkası Kumandanlığı,
Dokuzuncu Fırka Kumandanlığı,
On Dokuzuncu Fırka Topçu Grubu Kumandanlığı,
On Dokuzuncu Fırka Kumandanlığı,
On Altıncı Fırka Kumandanlığı.
Kitapta, Esad Paşa’nın söz konusu yazışmalarının kaydedildiği defterin tıpkıbasımı, yazışmalar ve görüşme kayıtları transkribe edilmek suretiyle verildi. Ayrıca, dili her ne kadar günümüz konuşma diline yakın ve pekâlâ anlaşılır olsa da, her kesimden okuyucuya hitap edebilmek arzusuyla kayıtların sadeleşmiş biçimiyle de sunulduğunu belirtmek isteriz. Kitabın hazırlanma sürecinde katkılarını esirgemeyen Harun Tuncer’e teşekkür ederiz.
Çanakkale Kara Savaşları’nda Mehmetçiğin cephelerdeki vaziyeti, cephane ve topların durumu, top mermisi ihtiyacı, özellikle ellerindeki topların mahiyeti, cephede çekilen sıkıntılar ve eldeki cephane hakkında Esat Paşa’nın yansıttığı bu bilgi ve düşüncelerin yer aldığı söz konusu kayıtları sunmanın, Çanakkale Savaşlarının daha iyi anlaşılması açısından faydalı olacağı ve önemli bir katkı sağlayacağı düşüncesindeyiz.
Umut ediyoruz ki Çanakkale Savaşları’ndaki pek çok hadise, bu gibi orijinal eserlerin neşriyle gün yüzüne çıkacak ve geçmişe daha ilmî ve aydınlık bir nazarla bakmamızı mümkün kılacaktır.
Yrd.Doç.Dr. Mustafa BIYIKLI
Kütahya 2011
İsteme Adresi:
Esat Paşa’nın Çanakkale Yazışmaları
Yay. Haz. Yrd.Doç.Dr. Mustafa BIYIKLI
Çamlıca Yayınları
İnciliçavuş Sok. No: 27 Sultanahmet / İstanbul
Tel: 0212 514 06 37